Waarom is de bioscoop zo een meeslepende, ja soms magische ervaring? Het antwoord is eenvoudig: het grote scherm maakt dat je werkelijk midden in de actie lijkt te zitten. Het vult een enorm deel van je blikveld. Kun je dat thuis ook? Gelukkig wel, thuisbioscoopprojectors zijn enorm toegankelijk geworden. En met bijvoorbeeld een 100-inch beelddiagonaal zit je in de gemiddelde woonkamer verrassend dicht bij de bioscoopervaring. Waar moet je allemaal op letten tijdens je keuze?

Projectortechnologie | Resolutie | Lichtbronnen | Plaatsing | Projectiescherm en plafondbeugel

Als we projectors (ook wel beamers genoemd) verdelen volgens technologie, vallen ze in drie categorieën: LCD (Liquid Crystal Display), DLP (Digital Light Processing) en LCOS (Liquid Crystal on Silicon). We geven je een kort overzicht van elke technologie en hun sterke punten.

 LCD-projectors sturen het licht door drie LCD-panelen (een voor rood, groen en blauw) en combineren het resultaat voor het totaalbeeld. LCD-projectors hebben een uitstekende lichtopbrengst en kunnen erg stil zijn. Het contrast van een LCD-projector varieert, maar is over het algemeen goed en in de topmodellen zelfs uitstekend.

DLP-projectors schijnen het licht op een superfijne grid van spiegeltjes. Die spiegels worden elektronisch gekanteld zodat het licht wel of niet gereflecteerd wordt. Een kleurwiel voor het spiegelgrid creëert opeenvolgend rood, groen en blauw licht. De rode, groene en blauwe beelden worden dus heel snel na elkaar geprojecteerd - zo snel dat ons oog het als een beeld waarneemt. DLP-projectors kunnen heel compact zijn en zijn vaak ook goedkoop. Het beeld is erg scherp vermits er geen verschillende panelen gealigneerd moeten worden, en het pixelrooster is vaak zo goed als onzichtbaar. Ze hebben een degelijke lichtopbrengst en een matig tot goed contrast.

LCOS-projectors combineren de sterke punten van LCD en DLP. Ze leveren het beste contrast, ze hebben een goede lichtsterkte, uitstekende kleuren en een bijna onzichtbaar pixelrooster. Ze zijn meestal ook erg goed uitgerust, maar dragen een stevig prijskaartje.

Net zoals tv’s kunnen projectors verschillende resoluties hebben. Voor een projector die als thuisbioscoop functioneert, mik je best op Full HD (1.920 x 1.080 pixels). Met die resolutie kun je tot ruim 110 inch beelddiagonaal en meer projecteren zonder dat het pixelrooster zichtbaar wordt, al hangt dat natuurlijk gedeeltelijk af van hoe dicht je zit. Kleinere projectors gebruiken soms lagere resoluties, maar die zijn dan ook eerder bedoeld om makkelijk draagbaar te zijn, en mikken op iets kleinere beeldformaten (bijvoorbeeld 50 tot 70 inch).

Hoe zit het met Ultra HD, zijn er al projectors die 3.840 x 2.160 pixels tonen? Ja, maar ze zijn nog niet zo ruim beschikbaar als hun Full HD-broertjes, en ze zijn ook duidelijk duurder. En niet elk model dat Ultra HD ondersteunt, gebruikt een echt Ultra HD-paneel. Sommige modellen gebruiken een speciale techniek, ‘pixel shifting’, om met een Full HD-paneel toch UHD-content te tonen. Zoals je kunt verwachten, ligt de scherpte van dergelijke beelden ergens tussen Full HD en Ultra HD. Meer weten over Ultra HD? Lees hier het artikel over de trends in beeld en geluid.

De meeste beamers gebruiken nog steeds een UHP-lamp als lichtbron. Die gaat slechts een beperkt aantal uren mee, maar recente ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat dat al 5.000 uren of meer is. Wie een film of vier per week kijkt, komt al snel tien jaar toe.

Maar er zijn ook al lichtbronnen die 10.000 tot zelfs 30.000 uren meegaan. LED-lampen bijvoorbeeld, duiken regelmatig op in projectors. Vanwege hun compacte vorm vinden die meestal hun weg naar draagbare projectors, en vanwege de levensduur zijn ze ook populair in zakelijke modellen. In thuisbioscoopmodellen worden ze minder gebruikt, omwille van minder accurate kleurweergave. Laserlichtbronnen worden al langer gebruikt in high-end zakelijke modellen of zelfs echte bioscoopmodellen. Maar langzaam maar zeker komen ze ook naar de thuisbioscoopmarkt, zij het voorlopig nog wel aan een stevige prijs.

Een projector moet voldoende licht hebben om op te kunnen tornen tegen het omgevingslicht. Het projectiescherm maakt immers geen onderscheid tussen het licht van de projector en het zonlicht dat naar binnen stroomt door het raam. Dat is de reden dat je nog steeds best bij wat verduistering naar een projector kijkt. Bij heel wat projectors is de lamp echter ook sterk genoeg om bij een matige hoeveelheid omgevingslicht te werken.

De opgegeven helderheid van de projector (in lumen) is een degelijke indicatie voor wat mogelijk is. Je kunt dit beschouwen als de hoeveelheid licht waarover de projector beschikt en die moet verdeeld worden over het projectieoppervlak. Dus, je kunt het beeld aanzienlijk helderder maken door een kleinere schermgrootte te kiezen. Voor het mooiste resultaat zet je de projector best in een filmbeeldmodus. Die levert helderheid in, maar geeft veel juistere kleuren. Als eenvoudige richtlijnen kun je ervan uit gaan dat een 1.000-lumen projector volstaat voor een 100/120-inch scherm bij verduistering. Voor eenzelfde schermoppervlak bij matig omgevingslicht heb je een projector van 2.000 lumen nodig.

De belangrijkste eigenschap van een projectorlens is de projectieverhouding. Die bepaalt hoe groot het geprojecteerde beeld zal zijn in functie van de afstand tussen de lens en het projectiedoek. Des te verder je de projector plaatst, des te groter het beeld en omgekeerd. De projectieverhouding (throw ratio) wordt berekend als de afstand tussen de projector en het beeld gedeeld door de beeldbreedte.

Is de projectieverhouding uitgedrukt als een bereik (bijvoorbeeld 1,35 - 2,70) dan betekent dit dat de projector is uitgerust met een zoomlens. Die geeft je een zekere flexibiliteit om het beeld groter of kleiner te maken zonder de projector te verplaatsen. Meet de afstand tussen waar je de projector wenst te plaatsen en het scherm, en deel dat door de gewenste beeldbreedte en je weet over welke projectieverhouding de projector moet beschikken.

Een projector moet theoretisch perfect centraal voor het beeld staan. Dat is natuurlijk niet altijd mogelijk en daarom bieden sommige projectors ‘lensshift’. Dat is de mogelijkheid om het beeld te verplaatsen ten opzichte van de centrale positie. Andere projectors schijnen hun beeld sterk naar boven of naar beneden, zodat je ze aan het plafond kunt monteren of op een salontafel zetten. Dit noemen we ‘lensoffset’.

Tot slot kun je het beeld op de juiste plaats krijgen door de projector te kantelen (horizontaal of verticaal). De resulterende trapeziumvervorming corrigeer je met behulp van de keystone-correctie. Vermits de mogelijkheden soms sterk uiteenlopen, neem je best een kijkje in de handleiding. Die bevat altijd een overzichtelijk diagram en tabel die exact aangeven hoe het beeld geprojecteerd wordt, en in welke mate het gecorrigeerd kan worden.

Je kunt uiteraard projecteren op een witte muur, maar de beste resultaten krijg je met een mooi projectiescherm. Die zijn verkrijgbaar in allerlei maten en uitvoeringen. Van vaste schermen tot oprolbare, van verplaatsbare tot ingebouwde in het vals plafond, en al dan niet gemotoriseerd. Kies een model met een zwarte kader, dat verbetert de perceptie van het beeld.

Een projector monteren we vaak aan het plafond. Daar hangt hij veilig, want de kans dat iemand er tegenloopt of dat hij verplaatst wordt (zodat je hem opnieuw moet instellen) is dan het kleinst. Er is een ruim aanbod plafondbeugels, al dan niet met een telescopische staaf. Kijk altijd na of hij het gewicht van de projector kan dragen.

Tot slot moet je bij een projector ook geluid voorzien. Sommige modellen beschikken over ingebouwde luidsprekers, maar voor een echte filmervaring kies je beter voor een aparte geluidsoplossing. Dat kan onder de vorm van een AV-receiver en luidsprekers, maar ook een soundbar kan een eenvoudige en compacte oplossing bieden. Lees hier meer over Soundbar, soundbases en AV-receivers.

Om het echte bioscoopeffect na te bootsen in de woonkamer hanteer je een kijkafstand die ongeveer gelijk is aan anderhalve keer de breedte van je scherm (allebei uitgedrukt in meter). Voor een 100-inch beelddiagonaal komt dat uit op ongeveer 3,3 m. Je mag uiteraard dichter of verder zitten, maar ga niet te ver zitten, want dan verlies je net de impact die een groot beeld heeft.