Star Wars: veel meer dan zo maar een filmreeks

Waarom heet 'Star Wars' soms 'A New Hope' en waarom heet de eerste film 'Episode IV'? George Lucas, de schrijver en regisseur, wou oorspronkelijk gewoon één film maken, over ruimtegevechten. Een film die het verhaal van Darth Vader vertelt. Die film zou 'Episode IV' zijn uit een reeks van twaalf. Maar het was nooit de bedoeling om die eerste en verdere episodes te maken! De benaming was er enkel om uit te laten schijnen dat de film een deel van een groter geheel was.

Het verhaal, dat regelmatig bleef veranderen in zijn nota’s, werd al snel te groot voor één film, en dus splitste hij het materiaal toch in meerdere films. Bij de oorspronkelijke release, in 1977, heette die eerste film 'Star Wars'. In 1980 kwam 'The Empire Strikes Back' in de zalen, en die zag niet het licht als 'Star Wars 2', maar als 'Episode V'. Een jaar later werd 'Star Wars' opnieuw in de zalen gebracht, dan onder de naam 'Star Wars Episode IV: A New Hope'. In 1983 verscheen dan uiteindelijk het (toen toch) laatste deel, 'Episode VI - Return of the Jedi'.

Een film die zo veel navolging en extra materiaal kan inspireren, die moet waanzinnig succesvol geweest zijn. Dat was echter niet verwacht. Hollywood maakte in die tijd films voor een volwassen publiek. Waarom zou dat publiek geïnteresseerd zijn in een film met prinsessen in nood, lichtzwaarden en ruimtegevechten, dingen waar elk kind wel eens over fantaseert? Ook George Lucas zelf was niet overtuigd. Hij dacht dat de film zou floppen en aanvaarde een laag salaris in ruil voor de volledige rechten op alle merchandising. Een fantastische deal zo bleek al snel.

Hou je vast. 'Star Wars' was, in 1977, het grootste kassucces aller tijden (775 miljoen dollar). En dat op een budget van 11 miljoen dollar. Zelfs nu nog, na correctie voor inflatie, staat de film met iets meer dan 3,06 miljard dollar op de vierde plaats in de lijst van films met de hoogste opbrengst (na 'Gone with the Wind', 'Avatar' en 'Titanic'). De film oogstte onmiddellijk een hele reeks positieve kritieken, en won zes Oscars uit tien nominaties (waaronder Beste Visuele Effecten en Beste Soundtrack).

Toen Sir Alec Guinness (Obi-Wan Kenobi) het script kreeg van George Lucas dacht hij: “Oh, sciencefiction, dat is niets voor mij.” Maar hij vond het verhaal enorm meeslepend en bleef het script wel verder lezen, al was de dialoog volgens hem wel wat pover (ook andere acteurs deelden die mening, en de dialogen werden regelmatig aangepast). Die aantrekkingskracht zit, aldus Guinness, in het feit dat 'Star Wars' getuigt van een zekere onschuld. Het is gewoon leuk om naar te kijken, speelt zich af in een fantastische wereld, waar mensen heroïsche dingen durven en de film heeft niks onprettigs, geen horror, geen hard in beeld gebracht geweld, en geen seks. De filmkijkers waren en masse akkoord: die bijna kinderlijke, maar wel betoverende ontspanning was een plezier om naar te kijken. George Lucas slaagde dus in zijn opzet. Hij wou een leuke film, die voor jonge mensen een fijne fantasiewereld creëerde, een moderne versie van westerns en piratenfilms. En die werd gesmaakt door jong én oud.

Waar en hoe 'Star Wars' impact heeft gehad op cultuur en wetenschap is een bijna eindeloze lijst:

• Quotes zoals “May The Force be with you”, “I have a bad feeling about this.”, “It’s a trap!” en vele anderen zijn in talloze andere films en tv-series gebruikt.
• 'Star Wars' zette de trend voor topfilms die uitgebreid gebruikmaken van special effects, en dan vooral het gebruik van computer graphics. Industrial Light and Magic is opgericht voor deze film. Wie denkt aan hologrammen, denkt vaak aan de Star Wars-versies.
• 'Star Wars' betekende een doorbraak voor Dolby Sound. De extra luidsprekers werden ingezet om extra bassen te creëren in de beroemde openingsscène.
• 'Star Wars' was een 'pastiche', een combinatie van genres: sciencefiction, western, oorlog en epiek. Het is ook een schoolvoorbeeld van de ‘monomythe’: het reisverhaal van de held die avontuur beleeft, een crisis doormaakt, maar zich uiteindelijk transformeert en overwint.
• De epische cliffhanger van 'The Empire Strikes Back' ("I am your father…") was toen een zeer gedurfd einde, maar zo’n eindes zien we tegenwoordig regelmatig (o.a. de The Lord of the Rings- en Marvel-films).
• 'Star Wars' inspireerde talloze parodieën: de film 'Spaceballs' bijvoorbeeld, en de song 'Yoda' van Weird Al Yankovic (gebaseerd op 'Lola', van The Kinks).
• Er zijn een hele reeks dieren vernoemd naar Star Wars-karakters: er is een kever (Agathidium vaderi), spinnen (Aptostichus sarlacc en Stormtropis) en een mot (Wockia chewbacca) om er enkele te noemen.
• Bij volkstellingen in heel de wereld duiken er steevast mensen op die als religie 'Jedi' opgeven. In Nieuw-Zeeland is dat zelfs 1,50 procent van de bevolking.