De microgolfoven is een vaste waarde in elke keuken

Wist je dat de microgolfoven eigenlijk per toeval is ontdekt? In de jaren ‘40 experimenteerde een ingenieur met radarmagnetrons en ontdekte dat de reep chocolade in zijn zak plots begon te smelten. Hij stelde vast dat je voedsel snel kon opwarmen door er microgolven op los te laten. De man testte verder door maïs tot popcorn te laten ploffen en een ei te laten ontploffen. De rest is geschiedenis. Springlevende geschiedenis dan wel. Vandaag vind je op YouTube nog heel wat enthousiaste ‘wetenschappers’ die vinden dat er met microgolfovens nooit genoeg geëxperimenteerd kan worden.

Wie overigens nog steeds denkt dat de voordelen van een microgolfoven zich beperken tot het snel opwarmen van een tv-maaltijd, tja, die leeft waarschijnlijk nog in de tijd dat tv-maaltijden effectief een ding waren. Dat je met een microgolfoven genoegen moet nemen met inferieure of minder voedzame resultaten, is gelukkig intussen ook al weerlegd. Integendeel, de microgolfoven telt meer dan genoeg troeven om een vaste plaats te verdienen in elke moderne keuken. Het aanbod is groter en gevarieerder dan ooit.

We hoeven niet te weten hoe een verbrandingsmotor precies werkt om een auto te gebruiken en de voordelen ervan te waarderen. Om dezelfde reden gaan we hier dan ook niet diep in op de technologie achter microgolfovens. We hebben het liever over hoe deze toestellen je op je energiefactuur helpen besparen: waarom gerenommeerde chefs de microgolfoven hebben omarmd als een vast onderdeel van hun keukenarsenaal; hoe een microgolfovenbereiding zelfs voedzamer en gezonder kan zijn dan ‘traditionele’ kookmethodes; en nog veel meer.

Er zijn drie verschillende manieren om voedsel te verwarmen: rechtstreeks, onrechtstreeks en met microgolven. Rechtstreeks, dat is de pan of kookpot die op het gasfornuis of de inductiekookplaat staat en zijn hitte direct doorgeeft aan wat er in die pan of kookpot zit. Bij onrechtstreeks kijken we vooral naar ovens die de lucht rondom het voedsel verwarmen en waarbij die verhitte lucht op zijn beurt het voedsel opwarmt. Microgolfovens sturen microgolven door het voedsel. Dat doet de moleculen erin trillen en dat is wat de warmte opwekt. Verhitting van binnenuit dus.

Dat is ook waarom eten dat je met een microgolf opwarmt, ook sneller weer afkoelt. Eenmaal de golven uitgeschakeld, stopt ook het getril en het opwarmen. Het verklaart ook waarom niet alles even snel opwarmt. Watermoleculen slaan immers sneller aan het trillen. Dus hoe meer water of sap je ingrediënten bevatten, hoe sneller ze opwarmen. Of hoe sneller ze in de microgolfoven ontdooien. Ingevroren soep zal sneller ontdooien dan een steak. Ze zal ook sneller opwarmen dan een stuk vlees en ook sneller weer afkoelen. Al moet je je bij die verschillen in afkoelsnelheid niet te veel voorstellen. Vaak heeft het net opgewarmde eten die warmte al doorgegeven aan de kom of het bord, en die vertraagt achteraf de afkoeling van je eten.

Energy Star, de internationale standaard voor energie-efficiënte consumentenproducten, stelt dat als je voor het opwarmen van kleine porties de microgolfoven gebruikt in plaats van je fornuis of traditionele oven, je tot tachtig procent energie kunt besparen. Dat is goed voor het milieu en voor je portemonnee. Je ziet ook steeds vaker microgolfovens met een grillfunctie. Of combinatieovens die verschillende bereidingsmethodes in tandem gebruiken. Bijvoorbeeld om ingevroren voedsel eerst snel en gelijkmatig te ontdooien. Of voor een korte, snelle opwarming, gevolgd door traditioneel braden. Daarom telt het gamma van elke keukenelektroproducent de zogenaamde combinatieovens, die de voordelen van beide in één toestel samenbrengen.

De mythes dat de zogenaamde straling van microgolfovens gevaarlijk zou zijn of de voedingswaarde van je eten zou doen kelderen, zijn gelukkig al enige tijd ontkracht. Als het om voedingswaarde gaat, scoort de microgolfoven in sommige gevallen zelfs beter dan andere kookmethodes. Veel voedingsstoffen breken immers af wanneer ze verwarmd worden. Het maakt niet uit of die hitte rechtstreeks, onrechtstreeks of via microgolven doorkomt. Vitamine C is daar een mooi voorbeeld van. Maar omdat de opwarm- of garingtijd met een microgolfoven veel korter is, houd je meer voedingsstoffen zoals vitamine C over in wat je uiteindelijk op tafel zet.

Dé twee gouden regels voor nagenoeg elke bereiding in de microgolfoven zijn roeren en afdekken. De reden waarom de meeste microgolfovens met een draaiplateau werken is om je voedsel zo gelijkmatig mogelijk te verwarmen. Maar omdat zoals gezegd niet elk ingrediënt even snel opwarmt, is het goed om halverwege even te roeren.

Daarnaast raden voedingsexperts een temperatuur van minstens 75 graden Celsius aan om opgewarmd voedsel veilig te consumeren. Het is echter niet omdat die pastasaus lekker pruttelt aan de boven- en zijkant, dat ze midden in de kom net zo warm is. Dus: roeren of omschepppen. Dat afdekken doe je vooral om het schoonmaken achteraf te vergemakkelijken. Je kunt daarvoor een microgolfbestendig schaaltje gebruiken, maar een vel ovenpapier werkt eigenlijk beter.

De microgolfoven heeft vandaag zijn ietwat banale, ‘goedkope’ en ‘luie’ imago dus afgeschud. En terecht. Maar wie beweert dat het toestel de kotstudent ontgroeid is omdat het tegenwoordig zelfs door de betere chefs omarmd wordt, heeft maar voor de helft gelijk. Ja, de microgolfoven is een vast onderdeel van de moderne keuken geworden. En neen, koks en foodies kijken er al lang niet meer op neer. Integendeel. Maar die troeven die de microgolfoven destijds zo populair maakten, onder andere bij kotstudenten, gelden vandaag nog steeds. Het is en blijft een makkelijke, snelle, (energie-)efficiënte, zo eventueel ook budgetvriendelijke manier om eten mee te bereiden. Want soms hoeft het niet meer te zijn dan dat.

• Helemaal niets: wanneer je een microgolfoven aanzet zonder dat er iets in staat, werken de golven in op het toestel, met vaak onherstelbare schade als resultaat.
• Metaal: metaal geleidt warmte en dat geeft letterlijk vonken. Dus geen thermos-kop, lepeltje in je soepkom, borden met een metalen sierrand, thee-eitjes en andere metalen voorwerpen erin leggen.
• Aluminiumfolie: vuurwerk gegarandeerd. Letterlijk dan. Kijk dus ook uit met heel wat microgolfmaaltijden die in aluminiumfolie verpakt worden en je beter eerst naar een bord overhevelt.
• Plastic bakjes: heel wat licht plastic kan de hitte niet aan en gaat smelten. Check altijd eerst of het geschikt is voor in de microgolfoven. En zelfs dan: wanneer spaghettisaus het plastic doet verkleuren, betekent dat meestal ook dat er plasticdeeltjes in je voedsel terechtkwamen!
• Ingevroren vlees: oké, je kunt bevroren vlees wel ontdooien in de microgolfoven. Sommige modellen hebben daar zelfs een speciale setting voor. De moeilijkheid of truc is stoppen voor het begint te garen.
• Eieren en druiven: omdat ze ontploffen - en tenzij je twaalf jaar oud bent zou dat ruim voldoende uitleg moeten zijn.
• Papieren zak: omdat de ene papieren zak de andere niet is. Die waarin je popcorn maakt, is perfect geschikt voor je microgolfoven. Een andere kan ‘spontaan’ ontbranden.
• Hete pepers: omdat de sappige exemplaren kunnen ontploffen en ze allemaal je microgolfoven in een pepperspraykanon transformeren.
• Broccoli en bevroren fruit: broccoli gekookt in de microgolfoven verliest nagenoeg al zijn voedingstoffen. In bevroren fruit dat je in de microgolfoven ontdooit, kunnen schadelijke stoffen ontstaan.